• https://www.facebook.com/AFSAMTR
  • https://api.whatsapp.com/send?phone=+905321740405
  • https://www.twitter.com/AFSAMTR
  • https://www.instagram.com/afsamtr
  • https://www.youtube.com/channel/UCd0Kp84nswcu8LdHWc3RYmA/featured
AFSAM
Site Haritası
Site Haritası
AFSAM VİDEOLAR
AFRİKA DERGİSİ

Saat
Takvim
Güney Afrika’da G20 Liderler Zirvesi (Johannesburg, 22–23 Kasım 2025): Analiz
Mustafa EFE – AFSAM Başkanı
Tarih: 1 Aralık 2025

Özet
   G20’nin Afrika kıtasında düzenlenen ilk liderler zirvesi, Güney Afrika Dönem Başkanlığı’nın ‘Dayanışma, Eşitlik, Sürdürülebilirlik’ teması etrafında; sürdürülebilir kalkınma, çok taraflı kalkınma bankalarının (ÇKB) reformu, iklim-finans ve adil enerji dönüşümü, gıda güvenliği, kritik minerallerin kapsayıcı değer zinciri, dijital dönüşüm ve yapay zekâ gibi önceliklerde sonuçlar üreten 122 paragraflık bir Liderler Bildirgesi ile neticelenmiştir. Zirve, ABD’nin katılmaması ve bazı büyük ekonomilerin en üst düzey liderlerince temsil edilmemesi nedeniyle meşruiyet ve etkinlik tartışmalarına sahne olduğu ifade edilse de belki de G20’nin ilk defa insanlığın hayrına konuşmaların yapıldığı bir toplantı olduğu söylenebilir. Diğer yandan katılımcı ülkeler arasında borç, ticaret ve iklim-finans eksenlerinde kayda değer uzlaşı alanları teyit edilmiştir.
   Sonuç belgelerinde; borç kırılganlıklarının hafifletilmesi için krizlere dayanıklı borç maddeleri ve borç yönetim operasyonlarının teşviki, ÇKB’lerin daha kapsayıcı ve temsilî bir yapıya kavuşması, küresel gıda güvenliği için sürdürülebilir üretim ve ticaret akışları, kritik minerallerde değer zincirlerinin çeşitlendirilmesi ve yerelleştirilmesi, yapay zekânın insan hakları ve etik ilkelerle uyumlu kullanımını hedefleyen çerçeveler ve ‘AI for Africa’ girişimi öne çıkmıştır. Afrika Kıtası Serbest Ticaret Bölgesi (AfCFTA) ve yasadışı finansal akımların (IFFs) önlenmesine dönük çağrılar, Afrika’nın kalkınma ajandasının G20 metinlerine yansımasını güçlendirmiştir.

1) Bağlam ve Önemi: Afrika’da İlk G20 Zirvesi 
G20, küresel GSYH’nin yaklaşık %85’ini ve ticaretin %75’ini temsil eden, uluslararası ekonomik işbirliği için birincil platformdur. Johannesburg’taki bu zirve, Endonezya (2022), Hindistan (2023) ve Brezilya (2024) başkanlıklarının ardından Küresel Güney’in üst üste dördüncü kez gündemi şekillendirmesine imkân vermiştir. Güney Afrika’nın belirlediği ‘Dayanışma, Eşitlik, Sürdürülebilirlik’ teması; gelir ve servet eşitsizliklerinin azaltılması, kapsayıcı büyüme, iklim ve afet direnci ile kaynakların adil kullanımına atıfla içeriklendirilmiştir. Avrupa Birliği kaynakları, liderlerin üç oturumda sürdürülebilir büyüme, kalkınma finansmanı ve adil geçiş başlıklarını ele aldığını teyit etmektedir.
  • Dayanışma: Gelişmiş–gelişmekte olan ülkeler arasında iş birliğinin derinleştirilmesi.
  • Eşitlik: Fırsat eşitliği, gelir/servet dağılımında adalet ve temsil.
  • Sürdürülebilirlik: İklim, biyolojik çeşitlilik, enerji ve gıda sistemlerinde uzun erimli denge.

2) Siyasi Dinamikler ve Katılım
ABD’nin zirveye katılmaması ve bazı büyük ekonomilerin üst düzey lider düzeyinde temsil edilmemesi, ‘konsensüsün temsiliyeti’ne dair tartışmalar yaratmıştır. Bununla birlikte, katılımcı ülkelerin geniş mutabakatıyla 122 paragraflık Liderler Bildirgesi kabul edilmiştir. Avrupa Birliği, çok taraflı yönetişimin güçlendirilmesi, borç sürdürülebilirliği ve iklim-finans akışlarının ölçeklenmesi gibi alanlarda ‘çapa aktör’ rolünü belirginleştirmiştir. Siyasi dalgalanmalara rağmen teknik politika üretimi ve koordinasyonun devam edebilmesi, G20’nin operasyonel kapasitesine işaret etmektedir.
  • Meşruiyet ve etkililik ikilemi: Temsilde dalgalanmaya karşı teknik uzlaşı kapasitesi.
  • Küresel Güney’in gündem kurucu rolü: Kalkınma, borç ve eşitsizlik odaklı çerçeve.
3) Gündem ve Çıktılar: 122 Paragrafın Kısa Okuması
Liderler Bildirgesi, kalkınma finansmanı ve küresel yönetişimin onarıcı bir yaklaşımla yeniden dengelenmesini amaçlayan başlıkları toplulaştırır. Başlıca vurgular şunlardır:
  • Borç sürdürülebilirliği: Krize dayanıklı borç maddeleri, borç yönetimi operasyonları; şeffaflık ve adil yük paylaşımı.
  • Uluslararası finans mimarisi: ÇKB’lerin kapsayıcılığı ve temsilî niteliği; iklim fonlarıyla birlikte çalışabilirlik, özel sermaye mobilizasyonu.
  • Adil enerji dönüşümü: 2030’a kadar yenilenebilir kapasite ve enerji verimliliğinde iyileşme; adil geçişin finansmanı.
  • Afet riski ve iklim uyumu: Afet tedbirlerinin finansmanı; kırılgan ülkelere odaklı adaptasyon yatırımları.
  • Gıda güvenliği: Küçük çiftçi/balıkçıların pazara erişimi; sürdürülebilir tarımsal üretim; ticarette açıklık ve öngörülebilirlik.
  • Ticaret ve WTO reformu: Kural temelli sistemin güçlendirilmesi; tarım başta olmak üzere MCM14 takvimine hazırlık.
  • Kritik mineraller: Kaynak ve işleme çeşitliliği; ESG standartları; değer zinciri dayanıklılığı; ‘G20 Kritik Mineraller Çerçevesi’.
Dijital dönüşüm ve yapay zekâ alanında, insan hakları, etik ve veri yönetişimine dayalı bir çerçeve benimsenmiş; Afrika’da kapsayıcı dijital dönüşümü hedefleyen ‘AI for Africa’ girişimi duyurulmuştur. Eşitsizliklerin azaltılması ve evrensel sosyal koruma sistemleri ise ‘kimseyi geride bırakmama’ ilkesini uygulamaya dönük ana kaldıraçlar olarak konumlandırılmıştır.
4) Afrika Gündemi: AfCFTA, IFFs ve İnsana Yatırım
Güney Afrika Dönem Başkanlığı, Afrika’nın kalkınma önceliklerini ana metinlere görünür şekilde taşımıştır. AfCFTA’nın tam ve hızlı uygulanması, üretken yatırımların mobilizasyonu ve kritik altyapı projelerinin finansmanı; Afrika’nın ‘küresel değer zincirlerine eşit ve kalıcı eklemlenmesi’ için temel görülmüştür.
  • AfCFTA odaklı ticari entegrasyon: Gümrük, standartlar ve dijital ticarette uyum; KOBİ’ler için sınır ötesi kolaylaştırma.
  • Yasadışı finansal akımlar (IFFs): Afrika’dan yıllık en az 88 milyar $ çıkışın önlenmesi için gönüllü yüksek düzey ilkeler ve yol haritası; ‘Ubuntu Komisyonu’ inisiyatifi.
  • B20/Sosyal Zirve/T20 çıktıların entegrasyonu: Özel sektör, sivil toplum ve düşünce kuruluşlarının önerilerinin politika döngüsüne beslenmesi.
5) Finans ve Sherpa Eksenleri: Yıl Boyu Müzakere
Sherpa kanadı altında tarımdan dijitale, sağlık ve çevreye uzanan 15 çalışma grubu yıl boyunca politika metinlerini olgunlaştırmıştır. Finans kanadı ise borç mimarisindeki darboğazların açılması, ÇKB’lerin sermaye yeterliliği ve risk azaltıcı araçlarla özel sermaye çekebilmesi, iklim-finans akışlarının ölçeklenmesi ve afet sonrası toparlanma mekanizmalarının güçlendirilmesine odaklanmıştır.
  • Risk azaltıcı araçlar: Garanti, ilk kayıp, yerel para cinsi ürünler, hibrit fonlama.
  • Adaptasyon finansmanı: İklim riskine dayalı sigorta/finans çerçeveleri, veri ve ölçüt altyapısı.
6) Stratejik Değerlendirme: Çok Kutupluluk ve Uygulanabilirlik
Zirve, temsilde dalgalanma nedeniyle meşruiyet tartışmalarına konu olsa da, küresel kalkınma gündeminin ‘eşitlik ve kapsayıcılık’ ekseninde yeniden çerçevelenmesi yönünde anlamlı bir adım olmuştur. G20 çıktıları büyük ölçüde gönüllü niteliktedir; etkili sonuç için ulusal uygulama planları, kurumlararası eşgüdüm ve izlenebilir performans metrikleri gerekmektedir. Bu bağlamda, AB ve Afrika kurumlarının (AfDB, AU) köprüleyici rolü öne çıkmaktadır.
  • Uygulama ekonomisi: Metinden yatırıma ve regülasyona geçiş için takvim, görev paylaşımı ve finansman netliği.
  • Veri ve şeffaflık: Borç, IFFs, iklim ve gıda göstergelerinde karşılaştırılabilirlik ve raporlama.
7) Uygulama Takvimi ve Riskler
Önümüzdeki dönemde WTO’nun MCM14 (Mart 2026, Kamerun) toplantısı, ticaret gündeminin somutlaşması açısından kilit önemdedir. Tarım, uyuşmazlık çözümü ve sürdürülebilir ticaret başlıklarında ‘kademeli kazanım’ stratejisi izlenebilir. Kritik mineraller çerçevesinin etkisi, mali teşvikler, ESG standartları ve yerelleştirilmiş işleme kapasitesinin eşzamanlı ilerlemesine bağlıdır. ‘AI for Africa’ın başarısı ise veri yönetişimi, insan sermayesi ve altyapı yatırımlarının bütünlüğüyle ölçülecektir.
  • Riskler: Jeopolitik ayrışma, finansman maliyetleri, tedarik zinciri parçalanması, iklim şokları.
  • Azaltım: Çok taraflı eşgüdüm, esnek finansman araçları, bölgesel entegrasyonun hızlandırılması, kamu–özel ortaklıkları.
8) Paydaşlara Yönelik Politika Önerileri
Hükümetler için:
  • Borç portföylerinde krizlere dayanıklı maddeler ve aktif borç yönetimi; şeffaflık ve sürdürülebilirlik kriterlerinin mevzuata entegrasyonu.
  • Kritik minerallerde ‘değer zinciri yerelleştirme’: rafinaj/ara işleme yatırımları, yetkinlik kümeleri ve enerji–lojistik altyapı paketleri.
  • AfCFTA uyumlu gümrük–standart–dijital ticaret kuralları; sınır ötesi KOBİ/ihracatçı programları.
Çok taraflı kalkınma bankaları ve IFI’lar için:
  • Sermaye yeterliliği + risk azaltıcı araçlarla özel sermaye mobilizasyonu; iklim-adaptasyon finansmanının ölçeklenmesi.
  • Afet/iklim riskine dayalı finans çerçeveleri ve veri altyapısının güçlendirilmesi.
Özel sektör için:
  • Tedarik zincirlerinde izlenebilirlik (özellikle kritik mineraller), karbon ayak izi ve insan hakları uyumu; teknoloji transferi ve ortak girişimler.
  • Gıda değer zincirlerinde dayanıklılık: soğuk zincir, depolama, tarım sigortası; küçük üretici entegrasyonu.
Sivil toplum ve akademi için:
  • IFFs izleme ve savunuculuk; sosyal koruma ve toplumsal cinsiyet programlarının etki değerlendirmesi.
  • ‘AI for Africa’ için etik, veri koruma ve kapsayıcı uygulama rehberleri.
9) Sonuç
Johannesburg Zirvesi, temsil ve meşruiyet tartışmalarına karşın, kalkınma finansmanı, borç mimarisinin onarımı, adil enerji–iklim geçişi ve kural temelli ticaretin güçlendirilmesi üzerinden Küresel Güney’in önceliklerini G20 metinlerine güçlü biçimde yansıtmıştır. Bundan sonraki aşama, gönüllü ilkeleri somut yatırım kararlarına, ulusal düzenlemelere ve ölçülebilir performans göstergelerine dönüştürebilmekte yatmaktadır. 2026 takvimindeki WTO MCM14, G20’nin normatif yönlendirmesini kurumsal kazanımlara çevirebilme kapasitesi açısından ilk kritik sınav olacaktır.
Kaynakça (APA biçimi)
Council of the European Union. (2025, November 22–23). G20 summit, South Africa. https://www.consilium.europa.eu/en/meetings/international-summit/2025/11/22-23/
Department of International Relations and Cooperation (DIRCO). (2025, November 22). G20 South Africa Summit: Leaders’ Declaration. https://dirco.gov.za/g20-south-africa-summit-leaders-declaration-22-and-23-november-2025/
European Parliament Think Tank. (2025, November 27). Outcome of the 2025 G20 Leaders’ Summit in Johannesburg, South Africa (At a Glance). https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_ATA(2025)779224
tralac trade law centre. (2025, November 20). G20 Summit 2025 – South Africa: Resources page. https://www.tralac.org/news/article/16942-g20-summit-2025-south-africa-resources-page.html
T20 South Africa. (2025). T20 South Africa – Statements & Speeches. https://t20southafrica.org/
Yorum Yaz - Arşiv
  
12 kez okundu

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın